WC25 - 12 • Con đường chẳng mấy ai đi¶
Chia sẻ trong buổi đọc sách tháng 10.2025 với cộng đồng đọc sách I-nhã IRC
Mở đầu của quyển sách Con đường chẳng mấy ai đi, bác sĩ tâm lý M. Scott Peck đã viết như sau:
CUỘC ĐỜI ĐẦY GAI GÓC.
Đó là một chân lý vĩ đại, một trong những chân lý vĩ đại nhất. Đó là một chân lý tuyệt vời vì một khi chúng ta thực sự hiểu nó là chính lúc chúng ta vượt qua nó. Một khi chúng ta thực sự biết rằng đời là khó - và đón nhận nó - thì cuộc sống sẽ không còn khó nữa. Bởi vì nếu người ta chấp nhận nó thì nó hết còn là vấn đề.
Khi đứng trước hai lối rẽ: một con đường bằng phẳng dễ đi và một con đường chông gai đầy khó khăn, thì mình sẽ chọn con đường nào?
Chắc hẳn phần đa chúng ta sẽ chọn con đường bên trái, vì nó dễ dàng và nhiều người đi hơn. Nhưng tác giả Scott Peck đã chỉ ra rằng, cuộc đời này thì đầy gai góc, nhưng nếu ta chấp nhận đi con đường khó khăn và ít người đi này thì đích đến sau cùng của chúng ta sẽ vô cùng quý giá.
Tiêu đề "Con đường chẳng mấy ai đi" làm mình liên tưởng tới một con đường khó đi nhất, nhưng đã có một người đi trước và Ngài mời gọi ta bước theo, hầu dẫn chúng ta tới nước thiên đàng - CON ĐƯỜNG THẬP GIÁ.
13 Hãy qua cửa hẹp mà vào, vì cửa rộng và đường thênh thang thì đưa đến diệt vong, mà nhiều người lại đi qua đó. 14 Còn cửa hẹp và đường chật thì đưa đến sự sống, nhưng ít người tìm được lối ấy. (Mt 7,13-14)
Để đi trên con đường chẳng mấy ai đi, tác giả Scott Peck đã đưa ra 4 quy phạm để đi con đường này: (1) đình hoãn khoái cảm, (2) nhận lãnh trách nhiệm, (3) phụng sự cho sự thật và (4) biết quân bình. Từ 4 nguyên tắc kỷ luật này, mình liên tưởng tới 4 lối sống mà Chúa Giêsu mời gọi để ta bước theo Ngài, bước trên con đường hẹp.
1. Đình hoãn khoái cảm = Sống TỪ BỎ¶
- “Ai muốn đi theo Thầy, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình mà theo” (Mt 16, 24)
Sống là chấp nhận từ bỏ. Có những điều xấu 'rõ ràng' phải từ bỏ như tật nghiện thuốc lá, ma tuý, rượu chè, trụy lạc... Nhưng cũng có điều tốt phải bỏ, để chọn một điều tốt hơn: chọn nghề nào, chọn trường nào, chọn chỗ làm nào, hay sâu xa hơn là chọn bậc sống nào...
Từ bỏ thường làm ta sợ và tiếc. Bỏ chiếc giường êm để thức dậy đi lễ sáng. Tắt tivi vì đến giờ đọc kinh, cầu nguyện. Dành ngày Chúa Nhật để học giáo lý và làm việc bác ái.
Nếu từ bỏ vì yêu, ta sẽ thấy việc từ bỏ sẽ nhẹ nhành hơn, dễ chấp nhận hơn. Từ bỏ vì yêu chẳng bao giờ thiệt thòi, mất mát.
Cuộc sống văn minh cho ta nhiều chọn lựa. Cđàn bàon người dễ chọn cái tầm thường hơn cái cao cả, chọn khoái lạc phù du hơn là hạnh phúc vững bền, chọn lợi ích cho cá nhân hơn là cho tập thể. Xem ra con người thích cái dễ dãi hơn.
Từ bỏ những hấp dẫn tạm bợ là lúc ta gặt hái những giá trị vĩnh cửu.
2. Nhận lãnh trách nhiệm = Sống KHIÊM NHƯỜNG¶
Ngày xưa, sau khi ăn trái cấm và bị Thiên Chúa hỏi thì ông Adam đổ thừa cho người đàn bà "chẳng phải con đâu", còn bà Eva thì đổ thừa cho con rắn "chẳng phải con đâu". Thói đổ Adam và Eva mắc phải vẫn còn đó nơi thời đại của chúng ta.
Ắt hẳn mỗi người chúng ta đều có kinh nghiệm này, mỗi lần chúng ta sa ngã và phạm tội, việc đầu tiên mà chúng ta thường làm là kiếm một ai đó để đổ trách nhiệm: Tại cái này, tại cái kia, hay do ai đó nên tôi mới phạm phải như vậy.
Sai lầm là chuyện thường tình của bất kì ai nhưng dám thừa nhận mình sai để sửa mới thực sự là chín chắn và trưởng thành.
Khiêm nhường là chấp nhận mình như “mình là”. Chấp nhận điều hay mình có, để tạ ơn Chúa. Chấp nhận điều dở, để “khiêm nhường”, không buồn phiền, không dằn vặt, không oán trách hay càm ràm con người hay đổ thừa cho Thiên Chúa. Hay không kiêu, dở không thất vọng! Đó là thái độ của người sống khiêm nhường.
3. Phụng sự cho sự thật = Sống CHÂN THẬT¶
Hễ ‘có’ thì phải nói ‘có’, ‘không’ thì phải nói ‘không’. Thêm thắt điều gì là do ma quỷ. (Mt 5, 37)
Biết sự thật là một chuyện. Sống theo sự thật ấy lại là chuyện khác.
Chính Thiên Chúa đã đặt trong tâm hồn chúng ta tiếng nói Thần Linh của Người, giúp chúng ta nhận ra đâu là đường ngay nẻo chính mà chúng ta phải đi. Đó chính là lương tâm.
Khi đối mặt một cám dỗ, một sự sai trái, tiếng nói lương tâm sẽ dội lên trong mình. Ai trong chúng ta cũng có kinh nghiệm này, khi mà mình làm trái lương tâm thì mình thấy dằn vặt trong tâm hồn, nhưng khi mình nghe theo tiếng lương tâm chỉ bảo thì ta được bình an và được hạnh phúc lâu bền.
Sự thật giúp ta là chính mình. Sự thật giúp ta vượt qua tất cả các nỗi sợ hãi. Sống trong sự thật là bước đi dưới ánh sáng, không cần che đậy hay lấp liếm.
4. Biết quân bình = sống BÌNH TÂM¶
Thánh I-nhã đã viết trong Linh thao: nguyên lý và nền tẳng
... (chúng ta) cần phải giữ cho mình được bình tâm đối với mọi tạo vật trong tất cả những gì nằm trong sự tự do của ta và không bị cấm, đến nỗi chúng ta không ước muốn sức khỏe hơn bệnh tật, giàu sang hơn nghèo khổ, danh vọng hơn nhục nhã, sống lâu hơn chết yểu và tương tự thế đối với mọi sự khác, nhưng chỉ ước muốn và lựa chọn cái gì dẫn đưa chúng ta tới cứu cánh của mình hơn cả. (LT23)
Bình tâm là thái độ tự do trước những điều sắp được chọn lựa. Bình tâm để đảm bảo rằng, mình sẽ chọn lựa theo ý Chúa chứ không theo ý thích riêng của mình.
Thánh I-nhã ví sự bình tâm như trạng thái cân bằng của một cái cân, và không bị nghiêng lệch về hướng nào. Cái cân như thế mới đáng để làm tiêu chuẩn cân đo. Điều duy nhất quyết định cho việc chọn lựa của mình là thánh ý Thiên Chúa.
Đúc kết¶
Con đường mà Đức Giêsu đã đi là con đường hẹp, khó đi. Nó hẹp vì nó là con đường tình yêu, mà yêu thì không dễ. Ít ai tìm thấy con đường này, mà cũng ít người muốn đi. Chúng ta được mời chọn đi con đường Giêsu, con đường tình yêu đòi hy sinh mạng sống, con đường đòi ra khỏi mình để sống cho và sống với tha nhân. Và chúng ta tin mình sẽ gặp được hạnh phúc.